Drill, baby drill!

'Trump-achtige dealmaker nodig om wonen en bouwen uit moeras te trekken' 

We zijn met de dossiers wonen, bouwen en energie in een enorm moeras beland. Een typische dealmaker, zoals die in de vastgoedwereld rondlopen, is nodig om de problemen op te lossen, blogt Alexandra Jurgens-Boot.

Column Vastgoedmarkt 28 januari 2025: http://vastgoedmarkt.nl/197996/trump-achtige-dealmaker-nodig-om-wonen-en-bouwen-uit-moeras-te-trekken

Een nationale energienoodtoestand uitroepen en meer olie oppompen, dat was een van de belangrijke boodschappen tijdens Trumps inauguratietoespraak. Trump ziet graag dat de Amerikaanse olie-industrie meer gaat boren en meer gaat produceren en daarmee de olieprijs doet dalen.

Trump trekt zich ook terug uit het Klimaatakkoord van Parijs. Amerika is de grootste olie- en gasproducent ter wereld en de op een na grootste uitstoter van CO2 (na China). Voor het klimaat is het dus belangrijk wat het land werkt aan het terugdringen van die uitstoot. Dat is – zonder Amerika in het Parijsakkoord met als doel de opwarming onder de 1,5 graden te houden – praktisch onhaalbaar. De Amerikaanse miljardair Michael Bloomberg heeft aangegeven om, in de plaats van de regering, bij te dragen aan een internationale klimaatfinanciering. De vraag is wat de consequenties van Trumps besluit zijn. De federale overheid kan zich terugtrekken, maar individuele staten kunnen zich ook zonder federale steun bij het Klimaatakkoord aansluiten.

Baby, three strikes and you’re out!

De noodzaak tot bouwen is groot, daar zijn vriend en vijand het over eens. Maar dat vergt ook moed om beslissingen te nemen op de langere termijn die niet populair zijn bij kiezers. De Europese Commissie gaat onverdroten voort om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Nederland moet als lidstaat de Europese agenda volgen. Ook al wordt er voor de bühne een hoop geroeptoeterd over aanpassen van wetgeving en het zoeken van geitenpaadjes.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft vlak voor de kerst van 2024 uitspraak gedaan over de natuurvergunning van Revac Son en over de natuurvergunning van de Amercentrale. In deze zaken is een nieuw beoordelingskader gegeven over de mogelijkheid van intern salderen.
De Wet Natuurbescherming eist dat bij uitbreiding of wijziging van een bedrijf eerst een zogenaamde ‘voortoets’ plaatsvindt. In die toets wordt wordt onderzocht of het project significante gevolgen heeft voor Natura 2000-gebieden.

Niet meer wegstrepen

In Nederland hebben wij 162 van dat soort gebieden aangewezen. Als blijkt dat significante gevolgen niet kunnen worden uitgesloten, moet een natuurvergunning worden aangevraagd en volgt een zogenaamde ‘passende beoordeling’. Daarin moet worden onderzocht of het bedrijf de berschermde natuur aantast. Tot voor kort mochten in de voortoets de vergunde stikstofgevolgen van het oude project worden weggestreept tegen de stikstofgevolgen van het nieuwe project. Dit heet intern salderen.

Met de uitspraken van de Raad van State mag in de voortoets alleen nog worden gekeken naar de gevolgen van het project op zichzelf. Zonder rekening te houden met de gevolgen van de oude situatie. Er mag nog wel intern worden gesaldeerd in de stap die daarna komt, de passende beoordeling.
De uitspraken van de Raad van State hebben ook nog terugwerkende kracht. Projecten die tussen 1 januari 2020 en 1 januari 2025 intern salderen hebben toegepast in de voortoets, moeten opnieuw worden beoordeeld. De beide uitspraken zijn funest voor boeren én bouwen.

Vonnis in zaak tussen Greenpeace en de Staat

Daar komt nog een derde uitspaak bovenop. De Rechtbank Den Haag heeft op 22 januari jl. vonnis gewezen in en zaak tussen Greenpeace en de Staat. De Europese Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn kennen een verslechteringsverbod en een resultaatsverplichting om te voorkomen dat de natuur in de Natura 2000 gebieden verslechtert. De lidstaten moeten ook zorgdragen dat de natuur herstelt. In de Habitatrichtlijn is echter geen verplichting opgenomen ten aanzien van het onder de KDW-en brengen van stikstofdepositie. Ook bevat de richtlijn geen bepalingen over daarbij te stellen prioriteiten. In de Nederlandse wetgeving (Omgevingswet en onderliggende regelgeving) zijn wél minimumeisen ogenomen om wettelijke stikstofdoelen te halen met percentages en jaartallen.

Dwangsom van 10 miljoen euro

De rechtbank is van oordeel dat de Staat aan eigen wetgeving moet worden gehouden. De Staat heeft onrechtmatig gehandeld door de verslechtering van de stikstofgevoelige natuur in de Natura 2000-gebieden niet tijdig te stoppen en de wettelijke stikstofdoelen voor eind 2025 niet en voor 2030 zeer waarschijnlijk niet te halen. Op straffe van een dwangsom van 10 miljoen euro moet de Staat per direct voorrang gaan geven aan de meest kwetsbare gebieden. Deze uitspraak staat ook het adagium ‘bouwen, bouwen, bouwen’ in de weg.

We zijn met de dossiers wonen, bouwen en energie in een enorm moeras beland. Misschien hebben we toch een dealmaker à la Trump uit de vastgoedwereld nodig, die krijtstrepen trekt en de nodige olie op het vuur gooit. Drain the Swamp, Anyone?