Inleiding
Sinds de herverkiezing van Donald Trump stappen Amerikaanse bedrijven uit meerdere klimaatinitiatieven. Met Laurence Fink als topman verlaat BlackRock, de grootste belegger ter wereld, de Net Zero Asset Managers Initiative (NZAM). Al eerder stapten zes van de grootste Amerikaanse banken uit een vergelijkbare club, de Net-Zero Banking Alliance (NZBA). Deze ontwikkelingen hebben verstrekkende gevolgen voor de wereldwijde duurzaamheidsinspanningen. De vraag is of de Europese ESG-regelgeving, waaronder de CSRD, ondanks deze geopolitieke veranderingen nog veerkracht kan bieden.
In deze bijdrage zal eerst verduidelijking worden gegeven over de achtergrond van de NZAM en NZBA, vooral met betrekking tot hun doelstelling. Daarna zal ingegaan worden op het besluit om uit de groepen te stappen. Vervolgens zal de rol van deze Amerikaanse besluiten op Nederlandse bedrijven in de context van ESG worden beschreven. Ten slotte wordt ingegaan op de mogelijke toekomst voor verduurzaming.
Achtergrond
De NZAM is een internationale groep waarin financiële instellingen vrijwillig samenwerken om de klimaatcrisis aan te pakken. Het doel van dit initiatief is netto nul broeikasgasemissies in 2050 of eerder en limitering van opwarming van de aarde met 1.5°C. Samen met meer dan 300 financiëlemarktdeelnemers, was onder andere BlackRock aangesloten bij de NZAM. BlackRock was per jaareinde 2024 de grootste vermogensbeheerder ter wereld met een beheerd vermogen 10,6 miljard dollar.
De NZBA streeft hetzelfde doel na als de NZAM, maar beperkt zich tot verplichtingen voor wereldwijde banken. In Nederland zijn Rabobank, ING, ABN AMRO en Triodos Bank onderdeel van deze alliantie. De NBZA brengt banken samen om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn in hun investeringen en leningen. Zowel NZAM als NZBA ondersteunen de doelen van het Akkoord van Parijs. Mede om die reden komen hun doelstellingen overeen.
Voorsorteren op presidentschap Trump
Het vertrek van Amerikaanse bedrijven en banken bij internationale klimaatinitiatieven markeert een verschuiving in de benadering tot duurzaamheid. Volgens deskundigen speelt het besluit van BlackRock om uit de NZAM te stappen in op het voorsorteren op het presidentschap van Trump, meldt de NOS. De keuze zou onderdeel zijn van het zogeheten “Trump-effect”.
Daarnaast heeft de groeiende druk vanuit Amerikaanse regelgevende instanties bijgedragen aan de beslissing van BlackRock om zich terug te trekken. Volgens het FD wordt deze politieke druk voornamelijk uitgeoefend door conservatieve beleggers en politici, die het klimaatbeleid als 'woke' bestempelen.
Trump zelf laat eerder deze week weten dat hij de VS uit het Klimaatakkoord van Parijs haalt. Ook is hij verklaard voorstander van de olie- en gas productie. Dit roept de vraag op hoe andere landen zullen reageren als de grootste economie ter wereld geen klimaatdoelen stelt voor komende jaren. Het zal in ieder geval geen stimulans zijn voor andere landen om zelf voor te lopen op het klimaatbeleid.
Invloed op Nederland
In een verklaring benadrukt de Amerikaanse BlackRock dat het vertrek uit de NZAM geen invloed zal hebben op het beheer van klantportefeuilles. Echter schept het besluit voor veel financiële deelnemers wantrouwen. Ook in Nederland wordt gereageerd op de distantiëring.
Volgens het dagblad Trouw heeft PME, één van de vijf grootste pensioenfondsen van Nederland, in een brief aangekondigd niet blij te zijn met het besluit van BlackRock. PME overweegt de relatie met BlackRock te verbreken. Daan Spaargaren, strateeg verantwoord beleggen bij PME, benadrukt dat zij nog wachten op een uitleg van BlackRock zelf. Hij benoemt ook dat het met de terugkeer van Trump bijna onhaalbaar is om nog in Amerikaanse bedrijven te beleggen. Hun doelstelling is immers anders: ‘klimaatrisico’s zijn investeringsrisico’s’, aldus BlackRock.
Toekomst
Hoewel Amerikaanse bedrijven hun ESG-doelstellingen terugdraaien, is er in zowel Nederland als Europa nog altijd veel aandacht voor duurzaamheid. De Europese Commissie lijkt niet beïnvloed te zijn door de Amerikaanse factoren en lanceert deze week een wereldwijd forum om de overgang naar schone energie te versnellen. Volgens de Europese Commissie worden de ESG-criteria steeds belangrijker voor investeerders en bedrijven in Europa.
Eveneens lijkt er geen terughoudendheid te zijn in Europese regelgeving. De toekomst van de Europese ESG-regelgeving wordt voornamelijk gestuurd door de al geïmplementeerde CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) en SFDR (Sustainable Finance Disclosure Regulation). Bovendien is afgelopen mei de CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive) aangenomen, waardoor grote bedrijven verplicht zijn ervoor te zorgen dat zowel hun eigen activiteiten als die van hun leveranciers het milieu niet schaden en de mensenrechten respecteren. Deze implementaties hebben geleid tot een trend van juridische procedures met betrekking tot klimaatbeleid. In contrast met Amerika, is er in zowel Europa als Nederland een volledige toewijding aan verdere ontwikkelingen.
Conclusie
Het vertrek van onder andere het Amerikaanse BlackRock en banken uit klimaatinitiatieven zoals NZAM en NZBA komt voort uit nationale politieke druk. Onder invloed van het zogenaamde "Trump-effect" trekken Amerikaanse bedrijven hun klimaatdoelstellingen terug. Ondanks deze geopolitieke keuzes blijft Nederland vastberaden in zijn duurzaamheidsdoelen: Sustainability is here to stay. Hoewel de heer Trump de komende vier jaar het Amerikaanse presidentschap bekleedt en daarmee invloed uitoefent op de internationale verduurzaming, blijft de Europese ESG-regelgeving onwrikbaar. Nu de grootste economie van de wereld denkt aan quick wins met termen als ‘drill, baby, drill!’, denken wij Europeanen aan een toekomstbestendige economie, waar onze volgende generaties ook hun welvaart kunnen uitoefenen.
